Projekt NCN 2013/08/M/NZ9/00469 „Rozpoznanie czynników ekologicznych determinujących występowanie szkód powodowanych przez niedźwiedzie brunatne (Ursus arctos) na poziomie biogeograficznym, populacyjnym i osobniczym: ekologia konfliktu w relacji człowiek dzikie zwierzęta”
Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki, realizowany był przez pracowników Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie w latach 2013-2017.
Bezpośrednie konflikty między ludźmi a dzikimi zwierzętami są narastającym problemem w skali globalnej. Pomimo wielu wysiłków poczynionych w ostatnich dekadach na rzecz łagodzenia konfliktów, częstość ich występowania rośnie w wielu obszarach. Sprostanie temu problemowi jest aktualnie wielkim wyzwaniem dla biologów zajmujących się ochroną przyrody. Konflikty w relacji człowiek-dzika fauna są złożonym problemem ekologicznym, determinowanym wielopoziomowym działaniem różnorodnych czynników środowiskowych, i dodatkowo powiązanym z polityką ochrony przyrody oraz czynnikami społecznymi i ekonomicznymi. Fundamentalne znaczenie dla redukcji tego problemu ma zrozumienie gdzie i dlaczego dochodzi do sytuacji konfliktowych. Celem projektu jest pogłębienie wiedzy o ekologicznych i behawioralnych uwarunkowaniach konfliktów na linii człowiek-dzikie zwierzęta. Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) został wykorzystany jako gatunek modelowy; koncentrując się na szkodach powodowanych przez tego drapieżnika badacze mieli na celu wskazanie czynników ekologicznych determinujących konflikty, które działają na trzech poziomach: biogeograficznym, populacyjnym oraz osobniczym.
Poziom biogeograficzny (między populacjami): Postawiono hipotezę, że istnieją przestrzenne wzorce częstości występowania szkód powodowanych przez europejskie populacje niedźwiedzia brunatnego, które są kształtowane przez czynniki antropogeniczne i siedliskowe, zmienną dostępność pokarmu, oraz przez stosowane metody zarządzania gatunkiem.
Poziom lokalny (w obrębie populacji): Konflikty między ludźmi a dzikimi zwierzętami nie powstają losowo w przestrzeni ani nie mają tego samego natężenia w czasie. Postawiono hipotezę, że dostępność pokarmu naturalnego vs antropogenicznego, czynniki klimatyczne i cechy siedliska wpływają na natężenie konfliktów w relacji człowiek-niedźwiedź w skali przestrzennej i czasowej.
Poziom osobniczy: Osobowość i różnice indywidualne w zachowaniu zwierząt coraz częściej są uznawane za odgrywające ważną rolę w ekologii i ewolucji gatunków. Postawiono hipotezę, że w populacji istnieje frakcja osobników problemowych, która jest odpowiedzialna za powodowanie większości szkód. Badano również czy zachowania konfliktowe są warunkowane płcią lub pokrewieństwem, oraz czy mają związek z odmienną dietą lub podwyższonym poziomem hormonów stresu.