Owocożerność i zoochoria (rozprzestrzenianie nasion przez zwierzęta) to procesy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania większości ekosystemów. Zwierzęta różnią się skutecznością jako rozsiewacze nasion, ponieważ: 1) mogą rozprzestrzeniają różne ilości nasion, 2) inaczej obchodzą się z nasionami (w dziobach czy pyskach, ale też w jelitach), 3) defekują na podłoża o różnej podatności na kiełkowanie nasion. Różne gatunki „rozsiewaczy” nasion mogą się wzajemnie uzupełniać, defekując, a przez to rozsiewając nasiona w różnorodnych siedliskach i okresach czasu. Tematowi temu poświęcono jednak niewiele uwagi.
Badaliśmy komplementarność usług dyspersji nasion świadczonych przez ptaki i ssaki rozprzestrzeniające nasiona borówki czarnej (Vaccinium myrtillus) w ekosystemach wysokogórskich w polskich Tatrach. Zbierano odchody ptaków i ssaków zawierające nasiona borówki czarnej w lasach iglastych i na łąkach wysokogórskich. Odchody ptaków identyfikowano w laboratorium za pomocą technik barkodingu DNA, natomiast w przypadku ssaków odchody oznaczano w terenie na podstawie ich wielkości, kształtu i zapachu. Stwierdzono, że co najmniej 13 gatunków ptaków i 3 gatunki ssaków rozsiewały nasiona borówki w Tatrach. Najskuteczniejszymi rozsiewaczami nasion borówki były dwa gatunki ptaków: drozd śpiewak Turdus philomelos i kwiczoł T. pilaris, oraz dwa gatunki ssaków: niedźwiedź brunatny Ursus arctos i lis rudy Vulpes vulpes. Ptaki i ssaki różniły się pod względem ilości i jakości rozprzestrzeniania nasion: ssaki, a zwłaszcza niedźwiedzie, rozsiewały większą liczbę nasion, ale to nasiona wypróżniane przez ptaki miały większe prawdopodobieństwo wykiełkowania. Wprawdzie odchody ptaków zawierały mniej nasion, ale były wypróżniane w bardziej odpowiednich mikrosiedliskach. Stwierdzono też różnice pomiędzy typami siedlisk i czasem rozprzestrzeniania nasion przez ptaki i ssak. Ptaki rozsiewały najwięcej nasion w środku sezonu owocowania borówki czarnej i w siedliskach leśnych, podczas gdy rozprzestrzenianie nasion przez ssaki osiągało szczyt pod koniec sezonu owocowania, na górskich łąkach.
Nasze wyniki pokazują, że ptasi i ssaczy rozsiewacze nasion uzupełniają się wzajemnie w ekosystemach wysokogórskich. Ta komplementarność przestrzenno-czasowa, która umożliwia wysianie nasion w różnych miejscach i w ciągu całego sezonu owocowania, maksymalizuje szanse na kiełkowanie nasion borówki i może być kluczowa dla przetrwania populacji borówki, zwłaszcza w kontekście zachodzących obecnie zmian klimatycznych.
Dla zainteresowanych, link do artykułu: https://besjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1365-2745.13799
, , , , , , & (2021). Functional complementarity of seed dispersal services provided by birds and mammals in an alpine ecosystem. Journal of Ecology, 00, 1– 16. https://doi.org/10.1111/1365-2745.13799