Strategia reprodukcyjna roślin klonalnych intryguje naukowców i przyrodników od dziesięcioleci. Wiele z tych roślin co roku inwestuje dużo energii w produkcję dużych ilości owoców z nasionami, a mimo to ich siewki rzadko można spotkać w terenie. Wyraźnym tego przykładem jest borówka czarna Vaccinium myrtillus, kluczowy pokarm wielu gatunków zwierząt w umiarkowanych i borealnych regionach Eurazji, która to, jak sugeruje się, potrzebuje tzw. „okien możliwości”, aby wykiełkować. Okna te, charakteryzujące się wysoką wilgotnością i zawartością składników odżywczych, są z definicji nieprzewidywalne w czasie i/lub przestrzeni i zawsze występują z bardzo niską częstością. Jednakże, badania nad strategiami rekrutacji roślin klonalnych są zwykle oparte na eksperymentach prowadzonych w kontrolowanych warunkach (np. laboratoryjnych) i rzadko uwzględniają wpływ zwierząt owocożernych.
W niniejszej pracy analizowaliśmy czy defekacja przez drapieżniki sprzyja występowaniu takich okien. W tym celu w Tatrach (Polska) znakowaliśmy odchody niedźwiedzia brunatnego, mezodrapieżników (lisa rudego i kuny) oraz ptaków wróblowych, zawierające nasiona borówki i śledziliśmy losy zdeponowanych nasion przez okres do dwóch lat. Stwierdziliśmy, że kiełkowanie jest silnie związane z miejscami, w których wypróżniły się zwierzęta owocożerne: siewki borówki były wykrywane odpowiednio w 100%, 88% i 50% odchodów niedźwiedzia brunatnego, mezodrapieżników i wróblowych. Liczby te były istotnie wyższe od stwierdzonych na powierzchniach kontrolnych zlokalizowanych w sąsiedztwie odchodów. W odchodach niedźwiedzi, poddanych bardziej szczegółowemu badaniu, 16% siewek przeżyło co najmniej rok. Największa liczba siewek związana była z odchodami niedźwiedzi (154,4 ± 237,3 siewek/m2), w szczególności tymi, które zostały zdeponowane w miejscach, gdzie zwierzęta te tworzyły nierówności gleby w pobliżu miejsc odpoczynku (360 ± 277 siewek/m2).
Miejsca odpoczynku niedźwiedzi są zwykle w niewielkim stopniu rozkopywane, co ułatwia mobilizację składników pokarmowych i odsłania powierzchnię gleby, stwarzając optymalne warunki do kiełkowania nasion borówki czarnej i innych związanych z nią gatunków. Nasze wyniki pokazują, że rozprzestrzenianie nasion przez zwierzęta ułatwia wielokrotną rekrutację siewek roślin klonalnych w warunkach naturalnych, co sugeruje, że zwierzęta owocożerne muszą być brane pod uwagę przy analizie strategii reprodukcyjnych tych gatunków.
Link do artykułu: https://esajournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ecs2.3861
Link do strony projektu BearConnect: http://www.bearconnect.org