Tego lata, obecny słowacki minister środowiska Tomáš Taraba zmienił prawo krajowe wskazując, że pojawienie się „niechcianego” lub „niepożądanego” niedźwiedzia brunatnego stanowi „sytuację kryzysową”, pozwalającą na jego zastrzelenie. Kryteria odstrzału są niejasne i subiektywne, a założenie, że chaotyczna eliminacja niedźwiedzi zminimalizuje konflikty z nimi, nie znajduje potwierdzenia w dowodach naukowych. Wdrożenie nowego prawa prawdopodobnie nie spowoduje eliminacji podstawowych przyczyn, które przyciągają niedźwiedzie do obszarów miejskich — mianowicie wysoką dostępnością niezabezpieczonych źródeł antropogenicznego pożywienia.
W odpowiedzi na te niedawne zmiany w zarządzaniu niedźwiedziami na Słowacji, Large Carnivore Initiative for Europe (LCIE) wraz z International Association for Bear Research and Management (IBA) wystosowały otwarty list do władz słowackich. W swoim liście organizacje eksperckie wyrażają obawy dotyczące braku przejrzystości w nowych przepisach, braku skupienia się na wdrażaniu środków zapobiegających obecności niedźwiedzi na obszarach miejskich i edukacji społeczeństwa w zakresie współistnienia z niedźwiedziami oraz braku wypełniania zobowiązań prawnych UE w zakresie ochrony gatunków.
Niedźwiedzie swobodnie wędrują pomiędzy krajami. Wpływ nowych zasad zarządzania niedźwiedziami na Słowacji będzie wykraczał poza jej granice państwowe, prawdopodobnie wpływając na niedźwiedzie w Karpatach i ich status ochrony w sąsiednich krajach, takich jak Polska i Czechy. Badania telemetryczne przeprowadzone przez nas udowodniły, że trudno znaleźć niedźwiedzia po polskiej stronie, który nie odwiedziłby również Słowacji. Ponad osiemdziesiąt procent niedźwiedzi śledzonych przez nas w Polsce jest transgranicznych. Niedźwiedzie żyjące na granicy polsko-słowackiej przyzwyczaiły się do pożywienia dostarczanego przez ludzi, więc są narażone na wysokie ryzyko zabicia zgodnie z nowymi przepisami wprowadzonymi na Słowacji.
Udowodniono, że zabijanie niedźwiedzi ma głębokie konsekwencje dla niedźwiedzi na poziomie populacji. Odstrzał zmienia strategie przetrwania, reprodukcji i struktury społeczne, co może mieć wpływ na kondycję, wzrost i dynamikę populacji. Negatywne skutki mogą obejmować zwiększoną liczbę „dzieciobójstw” (sexually selected infanticide), zmniejszoną przeżywalność młodych i zmiany w zachowaniu, takie jak zmiany w użytkowaniu siedlisk, wzorcach żerowania i rytmach dobowych [1-4]. Nie ma dowodów na to, że bezładna odstrzał zmniejszy konflikty między ludźmi a niedźwiedziami. Ostatni śmiertelny przypadek na Słowacji miał miejsce kilka miesięcy po wprowadzeniu nowych zasad.
W ramach Carpathian Brown Bear Project podzielamy obawy LCIE i IBA i apelujemy do rządu Słowacji o nadanie priorytetu zapobieganiu konfliktom i edukacji publicznej, dostosowanie polityki zarządzania niedźwiedziami do prawodawstwa UE i przeprowadzenie niezależnej oceny aktualnych zasad w oparciu o dowody naukowe. Jesteśmy również głęboko zaniepokojeni wiadomościami o nieprofesjonalnym sposobie zabijania niedźwiedzi, który najwyraźniej nie stosuje się do żadnego protokołu (link do filmu o wrażliwej treści). Ponadto podkreślamy, że masowe eliminacja niedźwiedzi na Słowacji podważy wysiłki na rzecz ochrony przyrody podejmowane w ciągu ostatnich dziesięcioleci, nie tylko na Słowacji, ale także w Karpatach i Europie.
By Carlos Bautista, Nuria Selva, Tomasz Zwijacz Kozica, Agnieszka Sergiel, and Martin Dul’a
______________________________________________________________________________________
- Frank, S. C. et al. Indirect effects of bear hunting: a review from Scandinavia. Ursus 28, 150–164 (2017).
- Frank, S. C. et al. Sociodemographic factors modulate the spatial response of brown bears to vacancies created by hunting. J. Anim. Ecol. 87, 247–258 (2018).
- Leclerc, M., Frank, S. C., Zedrosser, A., Swenson, J. E. & Pelletier, F. Hunting promotes spatial reorganization and sexually selected infanticide. Sci. Rep. 7, 45222 (2017).
- Bischof, R. et al. Regulated hunting re-shapes the life history of brown bears. Nat. Ecol. Evol. 2, 116–123 (2018).